Ιστορικές αναφορές

Ο Γιώργος από τα Σωτηριάνικα (του Δημήτρη Σταύρακα)

Η ταινία του Ξανθόπουλου προβληματίζεται πάνω στο κοινωνικό μέγεθος "μετανάστης" και μάλιστα "Έλληνας μετανάστης". Αλλά πόσο μεγάλη - και ευχάριστη - είναι ή έκπληξη του θεατή όταν, πολύ γρήγορα, διαπιστώνει πώς ο Ξανθόπουλος, αντί να περιοριστεί σε μια μονογραμμική και ρητορεύουσα καταγραφή αυτού του φαινομένου, προχωρεί σε μια σύνθεση πολυσήμαντη όπου ό μελοδραματισμός και ή ωραιοποίηση δεν έχουν καμιά θέση. Ό κεντρικός του ήρωας, ο Γιώργος από το χωριό Σωτηριάνικα, δεν είναι κάποιος εξαθλιωμένος φουκαράς στο σκλαβοπάζαρο της Γερμανίας αλλά, αντίθετα, ένας επιτυχημένος Έλληνας της διασποράς με Μερσεντές και γούνινο παλτό, ένας Έλληνας πού ανανεώνει τη. μυθολογία του επιτυχημένου μετανάστη που ενσαρκώνει "το πεπρωμένο" αυτό - όπως λέει ο Ξανθόπουλος - πού διδάσκεται στα σχολειά από τα μικράτα μας σαν ανησυχία της ράτσας όπου "κάθε Έλληνας κι ένας ταξιδιάρης Οδυσσέας". Έχοντας σαν αφετηρία αυτό το πρόσωπο, ο Ξανθόπουλος αναπτύσσει με τρόπο ακτινωτό την ερευνά του προς όλες· τις κατευθύνσεις ανασυνθέτοντας το περιβάλλον και τον περίγυρο, κοινωνικό και συναισθηματικό, όχι πια του ήρωα του, αλλά όλων των ηρώων αυτού του είδους. Έτσι ο Γιώργος από τα Σωτηριάνικα πού η φυσική του παρουσία στην ταινία δεν ξεπερνάει τα 7 ή 8 λεπτά, "υπάρχει" αδιάκοπα και καταλήγει να είναι ή συνιστώσα των κοινωνικών μηχανισμών πού τον περιβάλλουν και τον διαμορφώνουν. Μ' αυτό τον τρόπο, διαγράφεται λίγο-λίγο ο πραγματικός σπαραγμός του μετανάστη πού απεγνωσμένα προσπαθεί να 6ρεί μια νέα "ταυτότητα" και να συγκολλήσει τη χαμένη του μνήμη (να ξαναβρεί, δηλαδή, τη "ρίζα του"), να πάψει να είναι το "προϊόν" μιας κοινωνίας πού ευημερεί (και πού στα πλαίσια της ευημερεί και ο ίδιος) και να ξαναγίνει μια ανθρώπινη ύπαρξη με "Ιστορία". θα φαντάζεται κανείς ότι ή ταινία του Ξανθόπουλου είναι, ίσως, μια ψυχρή κοινωνιολογική μελέτη· κάθε άλλο. Ή βαθιά γνώση της μεθόδου πού χρησιμοποιεί (κι' απ' αυτή την άποψη ή ταινία του είναι υποδειγματική) τον κάνει ν' αποφεύγει τις μηχανιστικές εξηγήσεις και να μη χάνει ούτε στιγμή από τα μάτια του τον ανθρώπινο παράγοντα. Κάθε αντικείμενο ή κοινωνική εκδήλωση, αυτή ή ίδια ή υλική υπόσταση της ταινίας του, υποδηλώνει την ανθρώπινη παρουσία, είναι προϊόν ενός ατομικού ή συλλογικού λυρισμού. Τα κινηματογραφικά του μέσα απαιτούν -όπως λέει και ο ίδιος - από τον δέκτη-θεατή και μια προσπάθεια αποκρυπτογράφησης της χρήσης τους. Ή παρεμβολή του φιλμ και της μηχανής SUPER 8 είναι ταυτόχρονα ένα τεχνικό μέσο έκφρασης, ένας τρόπος για να εκφραστεί κανείς, αλλά και ένα καταναλωτικό προϊόν πού δέκτης του είναι μεταξύ άλλων και ο "επιτυχημένος" μετανάστης. Χωρίς ψεύτικες ωραιοποιήσεις, χωρίς κενολόγους "λυρισμούς", σαρκαστική και τρυφερή συνάμα, ή "ματιά" του Λευτέρη Ξανθόπουλου, "βλέπει", καταγράφει καί εκθέτει διαμέσου μιας πολύ προχωρημένης ωριμότητας των εκφραστικό του μέσων, δηλαδή του κινηματογράφου. Ό "Γιώργος από τα Σωτηριάνικα" είναι μια ταινία πού συμβάλει διπλά: στο να γνωρίσουμε ακόμα καλύτερα τη χώρα μας και τους ανθρώπους πού την κατοικούν, αλλά συμβάλει επίσης - κι' αυτό ίσως είναι το σπουδαιότερο - και στη δική μας, προσωπική αυτογνωσία.